Makaleler

Ofis Mobilyasında Tasarım ve Ergonomi

MOBİLYA TASARIMDA ANALİZ

Tasarım birçok kavramın bir araya gelmesi ile oluşan multidisipliner bir süreçtir. Bu kavramlar tasarımcıların ellerinde, hayal güçleri ve tecrübeleri ile birleştirilerek doğru bir biçimde hayata geçirilir. Tasarımcı problem/ihtiyaçlara dayalı çözümler için zihninde canlandırdığı tüm evrelerde yaptığı dokunuşlara ait çözümlemelerin ne tür fayda/zarar getireceğine dair düşünceleri okumaya başladığında forma ait oluşan ürün olgusu değişme uğramaktadır. Gerek çalışma şartlarındaki etkiler gerekse kullanıcı istekleri doğrultusunda oluşan sınırlılıklar bazı noktalarda yaratıcılığa engelmiş gibi görünse de, farklı parametrelerin bir arada değerlendirilmesinin ürüne kimlik ve kullanışlılık getirdiği çeşitli ürünlerde tecrübe edilmektedir (Keçel ve Toğay,2017).

Ürün özellikleri belirlenirken problem ve kullanıcı ihtiyaçları ile başlayan problem çözme etkinliğinde birçok kriter ürün formuna karar verilirken belirleyici olma özelliği taşır. Çeşitli kriterler için tasarım yaparken, değişik disiplinlerden gelen kişilerin ve çok sayıdaki değişik etkenin birbiriyle içi içe bulunduğu karmaşık bir düzene ihtiyaç bulunmaktadır. İşte bu nedenle, ürün tasarımında kullanılabilecek birçok yöntemin halen gelişmeye devam ettiği görülmektedir (Küçükerman,1996).

Mobilya üretim detayları açısından ele alındığında ürünler görece olarak açık sistemler içermektedir. Ancak bu durum mobilyanın basite alınacak sistemler olması anlamına gelmemektedir. Mobilya elemanlarının üretiminde her türlü detay kendi içerisinde önemli çözümler gerektirmektedir. Bu bağlamda yapılabilecek analiz çalışmaları da oldukça önemlidir. Bu çalışmalar mobilya ömrünü belirleyen önemli girdiler sağlayabilmektedir.

Fusion örneği;

Mutti ürünleri içerisinde yer alan Fusion masa çözümleri içindeki ayak ve travers tasarımına yönelik olarak analizler gerçekleştirilmiştir.  Analizler ayak bağlantısının modellenmesi ile başlanarak, üzerinde oluşacak yüklerin ürüne nasıl bir etki yapacağı üzerinde yoğunlaşılarak devam etmiştir. Dayanım, esneme ve yer değiştirme oranlarına bakılarak prototipleme öncesi fiziksel parametrelere göre optimal bir tasarım yapılması hedeflenmiştir. Tasarım sürecinin kullanıcı ihtiyaçlarının verilerle tanımlandığı, çalışma koşul ve sınırlılıklarının tasarım kararlarına ait sınırlılıklar çizdiği, yanıtları ve kararları analiz sonuçlarına göre tasarımcının verdiği, elde edilen analiz verilerinin form kararına etkidiği bir döngüde gerçekleşmiştir.


Tasarlanan ilk model ve sayısal ağ yapıları

Form ve fonksiyon arasındaki ilişkiye yönelik olarak tasarımcının ilk başta ürettiği düşünce sistematiği modellenerek programa aktarılmaktadır. Sonrasında masa üzerinde gerçek şartlarda uygulanacak yükler hesaplanarak program üzerinde doğru noktalara uygulanmıştır. Bununla birlikte program döngüsünde malzeme özellikleri seçilmiş, doğru çözümleme için yapılacak düğümlerin kalite değerlerinin yüksek olmasına dikkat edilmiştir.


İlk aşamada elde edilen statik stress değerleri

Elde edilen sonuçlar doğrultusunda ortaya çıkan yer değiştirme miktarları  incelenmiş ayak kesitinde dayanımın artırılması için değişiklik yapılmıştır. Tasarım sürecinde bir önceki basamakta elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve sonucunda alınan kararların etkisi sonraki adımın temeline kaynaklık etmektedir. Bu açıdan tasarımcı zihninde elde edilen farklı form yapıları tekrar oluşturulmakta ve ortaya çıkacak etkinin değerlendirilmesi açısından yeniden modelleme yapılmaktadır.


Geliştirilen ayak modeli ve son aşama statik stres değerleri

Üretilen yeni forma dair görünüm dayanım analizlerine bakıldığında tasarımcının ilk tasarımdan elde edilen verileri göz önüne alarak ürettiği ikinci modelde aynı malzeme ve sınır şartlarında daha beklenen yer değiştirme ve deformasyon ürettiği görülmüştür. Bu aşamada estetik ve dayanım kriterleri ile ürün bütünlüğünü sağlayan tasarıma multidisipliner uygulamalarla nasıl gidildiğine dair önemli sonuçlar bulunmaktadır.

Sonuç olarak tüketicinin alırken farkına dahi varmayacağı kullanım süreçlerinde ortaya çıkabilecek sorunlar öngörülmüş ve ürün güvenli bir kullanım için hazır hale gelmiştir.

Kaynaklar:

  1. Keçel, S , Toğay, A . (2017). Use of multidisciplinary analysis programs in the design process and its importance in terms of design education. Turkish Journal of Education, 6 (4), 158-168. DOI: 10.19128/turje.331727
  2. Küçükerman, Ö.  (1996).  Industrial Design, Creativity in Product Design for Industry, Yem publishing,  İstanbul,15-22.